Arap dünyası uzun müddettir Libya krizine odaklanmışken, ABD ve İran ortasında Irak üzerinden yaşanan tansiyon ve İran’ın Ortadoğu’daki en güçlü eli General Kasım Süleymani’nin öldürülmesiyle gündem bir anda değişti.
ABD ve İran ortasındaki kriz, ABD’nin Irak’ta İran’a yakın duran örgütlerden Ketaib Hizbullah’a (Hizbullah Tugayları) yönelik bombardımanı ve bu tugayların ABD’ye karşılık vermesiyle son bir haftada doruğa ulaşmıştı. Lakin, Ketaib Hizbullah ve Haşdi Şaabi’nin davetiyle sokaklara inen Iraklıların Bağdat’taki ABD Büyükelçiliği’ni basması ve kimi Haşdi Şaabi önderlerinin orada bulunması tansiyonu daha da tırmandırdı.
ABD’nin buna karşılık karşılığı ise, İran İhtilal Muhafızları’nın en seçkin ünitesi olan Kudüs Gücü kumandanı Kasım Süleymani ve Irak’ta Haşdi Şaabi’nin alandaki en faal kumandanı Ebu Mehdi El Mühendis’i Bağdat Havalalanı’nda hava taarruzuyla öldürmek oldu.
Kasım Süleymani’nin İran’ın Ortadoğu’daki savaşlarında askeri ve siyasi beyni olması hasebiyle, artık herkes İran’ın ABD’ye nasıl bir karşılık vereceğini merak ediyor. Bununla ilgili birçok senaryo gündeme gelirken, bir çok kesim İran’ın karşılık vermemesi durumunda itibarının büyük oranda sarsılacağını düşünüyor.
‘İMAD MUĞNİYE’DEN SONRA EN AĞIR DARBE’
“Kasım Süleymani ve Ebu Mehdi El Mühendis tekraren vefata çok yaklaştılar. Savaş çemberinin içinde, Lübnan, Irak ve Suriye’de. Daha evvel her ikisine de suikast düzenlenmemesi, direniş ekseninin caydırıcı gücünden kaynaklanmaktaydı. Bugün gelinen noktada öldürülmeleri ise karmaşık bir güvenlik operasyonu sonucunda olmadı.
Siyasi terazide bu operasyon, direniş ekseninin en azından İmad Muğniye’den sonra maruz kaldığı en ağır darbedir. Daha geniş bakıldığında da bu ağır darbe, bölgede her türlü deliliğin kapısını açabilir. Bu kararı alan ya ne yaptığını bilmeyen bir aptaldır, ya da daha evvel hazırlığını yaptığı savaşın kapılarını aralamaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri bu kararıyla direniş eksenine, ‘caydırıcı gücün giderek azalıyor’ ve ‘hiçbir şey bizi seni bölgeden kovmamıza pürüze olamaz’ halinde bir bildiri vermek istedi.” (Hasan Alik / Lübnan El Akhbar gazetesi)
‘SÜLEYMANİ’NİN HALEFİ İNTİKAM VAADİNİ YERİNE GETİRECEK Mİ?’
“Usame Bin Ladin’in halefi Eymen El Zevahiri ve Ebubekir El Bağdadi’nin halefi Ebu İbrahim El Haşimi El Kureyşi, El Düstur ve IŞİD’in bütün uzantıları şu ana kadar Amerikalılara yönelik intikam vaatlerini büyük operasyonlarla yerine getirmekte aciz kaldı. Lakin Kasım Süleymani’nin öldürülmesi bu kere başkalarından farklı olabilir. Süleymani’nin devleti olan İran’ın tehditleri de bu istikamette. Çünkü, İran büyük ve güçlü bir devlettir ve ‘sahada devlet olarak var olamayan lakin ismiyle kendini var eden IŞİD gibi’ değildir.
Yine El Kaide’nin Taliban periyodunda Afganistan’da inşa ettiği devlet içinde devlet de değildir. Ayrıyeten Süleymani ve İhtilal Muhafızları’nın Lübnan’dan Suriye’ye, Irak’tan Yemen’e kadar inşa ettiği uzantıları da El Kaide’nin yahut IŞİD’in uzantıları üzere güçsüz değildir. Hepsi de intikam vaadinde bulunuyor. Pekala ya Süleymani’nin halefi İsmail Kaani, Bin Ladin ve Bağdadi’nin haleflerinin yerine getiremediği vaadi yerine getirebilecek mi?” (Kamil El Tavil – Suudi Şark’ül Evsat gazetesi)
‘İRAN’IN ÖNÜNDEKİ İNTİKAM SEÇENEKLERİ’
“İran tarafından gelen açıklamalara ve daha evvelki emsallere bakıldığında İran’ın önünde birkaç seçenek olduğunu görüyoruz ki, bu seçenek yahut senaryoları şu formda sıralayabiliriz:
- Gerek ABD’nin içinde, gerekse de ülke dışında değerli Amerikalı siyasetçi yahut askerlere yönelik suikastlar gerçekleştirmek.
- ABD’nin Irak’taki üslerine yönelik füze hücumları gerçekleştirmek. Bu üslerin sayısı 15 olmakla birlikte, buralarda vazife yapan askerlerin sayısı da 5 bin 300.
- ABD’nin Körfez Arap bölgesindeki askeri üslerini amaç almak. Örneğin Katar’daki El Udeid hava üssü yahut Manama’daki 5. filoya ilişkin üs, Kuveyt’teki kara üssü yahut Abu Dabi’deki Rabia üssü.
- İşgal altındaki Filistin topraklarındaki İsrail askeri maksatlarına hücumlar düzenlemek. Hakikaten İsrail’in Süleymani’nin öldürüldüğü operasyonda yer aldığına dair haberler çıkmıştı.
İran idaresi General Kasım Süleymani’nin intikamını alacak lakin bu bahiste ivedisi yok. Zira İran kurumlarla yönetilen bir devletti ve hesaplarını düzgün yapmak durumundadır. (Abdülbari Atvan / Rai Al Youm gazetesi)
‘İRAN’IN VERECEĞİ KARŞILIK SONLU OLMALI’
“Kasım Süleymani’nin öldürülmesi, Tahran için telafisi mümkün olmayan bir kayıptır. Çünkü Süleymani’yi diğeriyle değiştirmek hiç de kolay değil. Bu yalnızca Süleymani’nin Şam’daki rejimi kurtaracak askeri operasyonu ortaya koyan kişi olduğu için değil. Tersine Süleymani İran’ın Irak, Lübnan ve Yemen’deki siyasetini belirleyen ve uyuyan hücreleri de harekete geçiren kişiydi.
Bu yüzdendir ki, İran İslam Cumhuriyeti’nin bu kaybı taşıması biraz güç olacak. Münasebetiyle da bir karşılık vermesi gerekiyor. Fakat bu karşılığın da hudutlu olması lazım ki, İran bilhassa ağır ekonomik ambargo şartlarında ABD ile geniş çaplı bir savaşa giremez. Bu bağlamda en uygun karşılık da Irak ile hudutlu olacak karşılıktır.” (Hattar Ebu Diyab / Londra merkezli El Arab gazetesi)
‘EN MUHTEMEL SEÇENEK IRAKLI MİLİSLER’
“İran’ın bölgedeki ve dünyadaki uzantıları, onun vermesi mümkün karşılığın iddia edilmesini zorlaştırıyor. Lakin Lübnan Hizbullah’ını bu türlü bir karşılık vermesi için çağırmak konusunda da tereddüt edecektir. Bilhassa de Lübnan’da başlayan halk intifadasından sonra Hizbullah’ın nüfuzunun kıymetli bir kısmını kaybetmesinin akabinde. Bunun yanı sıra Arap Körfezi’nde (Basra Körfezi) verilecek rastgele bir karşılık da, çatışmayı İran’ın içlerine taşıyacak bir karşı adımı da beraberinde getirebilir.
Bu nedenle en beklenen karşılık, en büyük mühimmat deposu olan Irak’taki milisleri kullanmasıdır ki, bu senaryoyla da Iraklılar, kendilerine büyük ziyan verecek bir savaşla karşı karşıya kalır. Bu savaş da, Iraklılar’ın uzun müddettir devam eden ayaklanmalarının da boşa düşmesine ve bitmesine neden olabilir. (Kuds El Arabi gazetesi)
‘İRAN HANGİ DURUMDA KARŞILIK VERMEZ?’
“İran’ın kendini tutması ve sarsıcı yansılar vermekten imtina etmesi için ne ikna edebilir? Akla birkaç seçenek geliyor. Bunlardan biri, ABD’nin muhtemelen Irak hükümeti yahut parlamentosundan çıkacak ve ABD’nin Irak’tan çekilmesini isteyecek karara olumlu karşılık vermesi. Bu türlü bir durumda İran, “Süleymani’ye karşı Irak” formunda bir denklemle muvaffakiyet elde etmiş olabilir. Bunun haricinde ABD’nin İran’a yönelik ambargolarda esnekliğe gitmeye başlaması yahut daha evvelki 5+1 ülkeleri çerçevesinde tekrardan müzakere masasına oturması da İran’ı bir karşılık vermemeye ikna edebilir. Lakin İran’ı tam olarak neyin sakinleştireceğini ve ikna edebileceğini bilemiyoruz.
Peki Washington bu türlü bir uzlaşmaya gidecek mi? Şayet bu türlü bir şey gerçekleşirse, seçimlerin yapılacağı bu yılda Trump büyük bir hezimet yaşamış olur. Şayet bu türlü bir uzlaşmaya yanaşmazsa da, büyüyen bir krizde bir maceraya girmiş olur ki, bu da seçimlerde Trump’ın elindeki fırsatları da elinden alır.” (Oraib El Rintavi / Ürdün el Destur gazatesi)
